SIBO

Systematisch ingrijpen om buikklachten te overwinnen
Anneke Palsma, sportdiëtist

Normaliter zou ik nooit een recensie schrijven voor een boek waarvoor ik een voorwoord heb geschreven. Het geeft een gevoel van “slager keurt zijn eigen vlees”, maar ik kan wel aangeven waarom ik het boek “Systematisch ingrijpen om buiklachten te overwinnen” graag onder de aandacht wil brengen. Het is namelijk een boek van twee bevlogen diëtisten dat meer onder de aandacht gebracht mag worden.

SIBO heeft een dubbele betekenis
De titel van het boek is een acroniem dat op twee manieren uitgelegd kan worden. De eerste is natuurlijk de titel van het boek. De tweede betekenis staat voor Small Intestinal Bacterial Overgrowth. In het Nederlands vertaald betekent dat een overgroei van bacteriën in de dunne darm. De interesse in de micro-organismen die in onze darmen leven is de laatste jaren toegenomen. Langzamerhand wordt duidelijk dat het darmmicrobioom mogelijk meer invloed heeft op onze gezondheid dan tot nu toe werd gedacht. Daarbij gaat het niet alleen om lichamelijke, maar ook om psychische gezondheid.

Dit boek is een gids bij SIBO
De volledige titel van het boek duidt er echter terecht op dat de auteurs verder gekeken hebben dan alleen overgroei van bacteriën in de dunne darm. Buikklachten kunnen op meerdere ziekten duiden. De auteurs bespreken daarom allerlei ziektebeelden van het maagdarmkanaal die tot buikklachten kunnen leiden. Ze beschrijven ook hoe het spijsverteringskanaal behoort te werken. Daarnaast worden de meest voorkomende ziektebeelden besproken en er wordt bij ieder ziektebeeld aangegeven waaruit de behandeling kan bestaan. Daarbij wordt vooral uitgegaan van de diëtistische behandeling.

Herkennen van rode vlaggen
Uiteraard kunnen buikklachten ook veroorzaakt worden door maag-darmziekten die gepaard gaan met ontstekingshaarden. Daarbij valt dan te denken aan de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. De schrijvers geven duidelijke adviezen waarom en wanneer iemand met buikklachten eerst door een (maag-, lever- en darm)arts onderzocht dient te worden. Daarmee willen ze voorkomen dat de lezer zelf gaat rommelen met voeding en eventuele voedingssupplementen om zijn/haar (buik)gezondheid aan te pakken. Het is belangrijk dat de persoon met buikklachten de juiste diagnose heeft gekregen voordat er een behandeling kan worden gestart.

Hulp nodig bij de zoektocht naar juiste behandeling
De patiënt met buikklachten tobt vaak met meerdere gezondheidsproblemen. Dat maakt het dan ook lastig voor het stellen van de juiste diagnose. Het vaststellen van een goede behandeling is een zoektocht. De auteurs maken duidelijk dat het beslist geen “one size fits all” is. Zo beschrijven ze dat er meerdere dieetmogelijkheden zijn. Het vaststellen van de juiste voeding is maatwerk. Het dieet dat gevolgd wordt moet worden gezien als een onderzoeksdieet nog meer dan een voeding die gelijk tot een resultaat leidt. Zo worden er verschillende mogelijkheden besproken voor de behandeling. Het belangrijkste advies voor de patiënt is dat hij/zij deskundige hulp zoekt bij de zoektocht naar de juiste behandeling.

Auteurs bouwen aan kennis over SIBO
Jacqueline Gerrits en Joyce Bijl zijn de auteurs van het SIBO-boek. Zij hebben al vaker boeken geschreven over het Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS) die ook al een tweede herziene druk beleefde en een boek over PDS en Stress. In het SIBO-boek wordt ook naar deze boeken verwezen. Het is te merken dat de auteurs steeds verder gebouwd hebben aan hun kennis over buikklachten en welke remedies daarvoor ingezet kunnen worden. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is het evidence-based handelen, dus het handelen gebaseerd op zo sterk mogelijk wetenschappelijk bewijs. Bij het ontbreken van sterk wetenschappelijke onderbouwing kiezen de auteurs ervoor om te werken volgens het principe van best practice. Dat wordt dan ook duidelijk bij het bespreken van de behandelingsmethoden vermeld.

SIBO-boek als leidraad
Het SIBO-boek is zeker een aanrader voor diëtisten, huis-, maaglever en darmartsen. Het boek is niet geschikt als zelfhulpboek voor mensen met onbegrepen buikklachten. Patiënten kunnen met behulp van dit boek kennis vergaren over het functioneren van het maagdarmstelsel spijsverteringskanaal. Daarnaast kan het boek voor patiënten worden gebruikt om (bepaalde onderdelen van) de behandeling beter te begrijpen. Het boek biedt namelijk ook veel praktische tips om de verschillende dieetopties goed toe te kunnen passen.

Anneke Palsma mei 2020

In: Fit met Voeding, nr 3; 2020  -  Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging: Prikkels, juni 2020

​

FODMaP, alles over PDS en onbegrepen buikklachten

​FODMaP-dieet effectief bij buikklachten?

Sinds een paar jaar wordt er vaker geschreven over het FODMaP-dieet. Deze voedingswijze zou in sommige gevallen een goede remedie kunnen zijn voor mensen die aan het Prikkelbaar Darm Syndroom lijden. Hoewel het FODMaP-dieet niet echt bedoeld is voor sporters, zijn er vast wel sportievelingen die last hebben van het prikkelbaar darmsyndroom die mogelijk baat kunnen hebben bij deze voedingsadviezen.

Wat is het Prikkelbare Darm Syndroom?

Het prikkelbaar darm syndroom (PDS), ook wel aangeduid als Irritable Bowel Syndrome (IBS) is een aandoening die zich kenmerkt door buikpijn en problemen met de ontlasting.  PDS-patiënten kunnen last hebben van diarree en/of obstipatie. Sommige patiënten hebben continu klachten terwijl anderen alleen periodiek klachten hebben. Het is vaak niet duidelijk waardoor de klachten getriggerd worden. Ook de oorzaak van PDS is onbekend. Toch blijkt dat PDS vaak ontstaat nadat er een voedselinfectie is doorgemaakt. Bij onderzoek zijn er echter geen andere darmziekten aan te tonen. Een belangrijk kenmerk van deze aandoening is de overgevoeligheid van de darmen die tot de pijnklachten leidt. De klachten kunnen variëren van zeer mild tot zeer heftig. PDS komt ongeveer bij 5-20% van de Nederlanders voor.

Het FODMaP-dieet is een relatief nieuw dieet dat niet bedoeld is om gewicht te verliezen, maar dat ingezet kan worden bij het Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS) en andere onbegrepen buikklachten. De afkorting FODMaP is een acroniem dat staat voor Fermenteerbare Oligosachariden Disachariden (lactose) Monosachariden (fructose) and Polyolen. In gewone lekentaal: korte koolhydraatketens, melksuiker en vruchtensuiker en alcoholachtige stoffen die normaliter goed in het maagdarmkanaal afgebroken worden en/of daarna in het lichaam kunnen worden opgenomen. Ook hier is informatie te vinden over FODMaPs. FODMaP’s kunnen gasvorming veroorzaken en kunnen bij PDS-patiënten voor pijnklachten en een veranderde consistentie van de ontlasting zorgen. Het FODMaP-dieet werd voor het eerst door wetenschappers aan de Monasch-universiteit in Australië toegepast bij PDS-patiënten. Bij de behandeling met het FODMaP-dieet bleek dat ongeveer ¾ van de PDS-patiënten beter met de klachten om kon gaan en/of minder klachten had. Het dieet is gebaseerd op practice-based evidence, oftewel het heeft zich in de praktijk bewezen.

Het FODMaP-dieet is eigenlijk een soort onderzoeksdieet dat de patiënt kan volgen om eventueel herstel van de klachten te bereiken en/of uit te zoeken welke voedingsstoffen minder goed worden verdragen. Dat klinkt nogal ingewikkeld. Wie dit dieet gaat volgen start met een voeding die FODMaP-vrij is om de darmen eerst tot rust te brengen en de klachten te verminderen. Vervolgens worden de voedingsmiddelen die FODMaPs bevatten één voor één weer opnieuw geïntroduceerd om uit te zoeken welke voedingsmiddelen wel- en welke voedingsmiddelen niet goed worden verdragen. Om dat goed in kaart te brengen is een goed instructie voor – en een goede discipline van de patiënt nodig om een zo optimaal mogelijk resultaat te bereiken.

Geplaatst door Anneke Palsma op 7 september 2017

PDS & Stress

​Stress verminderen

Sporters en anderen die stressgevoelig zijn kunnen een betere levenskwaliteit winnen door hun stress te verminderen. Maar hoe doe je dat? Daar zijn verschillende benaderingen voor ontwikkeld. Maar wat is de meerwaarde van een zelfhulpboek, dat geschreven is voor mensen met het prikkelbaar darmsyndroom voor mensen met andere voeding-gerelateerde klachten en voor sporters?

Stress en gezondheid

De term “stress” roept doorgaans negatieve associaties op, zoals hartkloppingen, zweetaanvallen, hoofdpijn, spierpijn, buikpijn, (te) zware belasting etc. Toch kan met name kortdurende stress soms levensreddend werken. Denk daarbij aan de vecht- of vluchtreactie bij een acute (be)dreiging. Langdurige en sommige korte (be)dreigende stress-situaties kunnen echter tot gezondheidsschade leiden, zoals het Post Traumatisch Stress Syndroom. Dit is een ernstige aandoening die tot blijvende gezondheidsschade kan leiden.
Lichtere vormen van stress kunnen met diverse behandelingen worden aangepakt. Stress als gevolg van een lichamelijke aandoening kan tot verlies van levenskwaliteit leiden en ook tot vermeerdering van de klachten door de aandoening.

Prikkelbaar darmsyndroom en stress

Een voorbeeld van een ziekte die gepaard kan gaan met stress en waarbij de klachten ook beïnvloed kunnen worden door stress is het prikkelbaar darm syndroom (PDS). In principe wordt als algemene voedingsrichtlijn voor PDS geadviseerd om een voeding te gebruiken die voldoet aan de Richtlijnen Goede Voeding en Richtlijnen voor de Schijf van Vijf. Stress kan bij PDS voor een verergering van de buikpijn en de maag- en darmklachten bij deze aandoening leiden. In dat geval geldt voor de voedingskundige benadering om de voeding op geleiden van de klachten aan te passen, maar wel zoveel mogelijk te blijven voldoen aan de Richtlijnen Goede Voeding. Voor de PDS-patiënt en zijn/haar omgeving kan dat best een opgave zijn, vanwege de PDS-klachten

Een benadering die ook steeds vaker toegepast wordt is het FODMAP-dieet waar de diëtisten Joyce Bijl en Jacqueline Gerrits een boek over publiceerden. Dezelfde diëtisten merkten echter in hun praktijk dat naast de FODMAP’s in de voeding ook stress toch nog een invloed bleef uitoefenen op de PDS-klachten en het welbevinden van hun patiënten. Dat was voor hen aanleiding om samen met gezondheidscoach en trainer Koen Lucas een methode te ontwikkelen waarin hun patiënten handvatten aangereikt krijgen om de stress te verminderen en dat hebben ze vastgelegd in het zelfhulpboek PDS & Stress.

O.N.T.S.P.A.N.

Dit acroniem staat voor de 7 stappen waarmee de stress bij PDS verminderd kan worden. O.N.T.S.P.A.N. staat voor: Ontloop stress, Nieuw gedrag, Talenten ontwikkelen, Standpunten verlaten, Persoonlijke ontwikkeling, Aandeel hebben en Nu alles tegelijk.
Het boek begint in het voorwoord met een uitleg wat stress is, wat de relatie is tussen stress en PDS en wat de invloed is van stress en de invloed van voeding op stress en een korte uitleg van de 7 stappen die tijdens de behandeling doorlopen worden . Daarna volgen 7 hoofdstukken waarin de zeven stappen van de O.N.T.S.P.A.N.-methode worden uitgelegd. Elk hoofdstuk begint met een citaat om de lezer gelijk te triggeren om na te denken. Daarna volgt een inleiding waarin de praktische uitleg wordt gegeven aan de hand van de situatie van patiënt Evelien. Daarna volgen de vragen die de lezer helpen om inzicht te krijgen in zijn/haar situatie. Vervolgens volgen er in elk hoofdstuk opdrachten om de beschreven stap uit te voeren. Als een hoofdstuk doorgewerkt is kan er met de volgende stap worden gestart.

Zelfhulpboek met en zonder ondersteuning te gebruiken

Het boek is als zelfhulpboek te gebruiken. Het boek is opgezet om als werkboek te gebruiken tijdens de behandeling. Daarmee vertoont het grote overeenkomsten met het FODMAP-boek. Er is ondersteuning mogelijk via een website waarin een online-training wordt aangeboden zodat de gebruiker de stappen op de eigen voorkeurstijd en in eigen tempo kan doorlopen. Zonder de aanschaf van het boek kost deze online-training € 97,--, maar wie het boek al in zijn/haar bezit heeft kan de online-training voor een veel lagere prijs van € 47,-- inkopen. Voor wie liever gebruik maakt van een persoonlijke manier voor stressreductie kan gebruik maken van de diensten van de auteurs van dit boek. Het is natuurlijk ook mogelijk dat je gebruik maakt van een coach in je omgeving, maar dan is het wel handig dat die ook vertrouwd is met de methoden O.N.T.S.P.A.N.

Beoordeling

De auteurs hebben zich bij het ontwikkelen van deze methode laten inspireren door technieken uit de Cognitieve Gedrags Therapie (CGT), mindfulness en neurolinguïstisch programmeren (NLP). De eerstgenoemde therapieën kennen een wetenschappelijke onderbouwing en hun werkzaamheid bij de behandeling van PDS wordt onderbouwd in dit artikel. De wetenschappelijke onderbouwing voor NLP is nog wankel, maar toch wordt deze manier van behandelen in verschillende situaties toegepast. Vaak gebeurt dat in combinatie met – of onderdeel van andere benaderingen.
Daarmee is een wetenschappelijke basis voor deze benadering toch redelijk stevig te noemen.
Het aardige is dat het boek zich vooral richt op stressreductie in het algemeen maar wordt gerelateerd aan PDS. Toch zou de O.N.T.S.P.A.N.-methode ook best effectief kunnen zijn in het aanpakken van stress in andere situaties dan alleen die van de PDS-patiënt. Hierbij valt te denken aan sporters met wedstrijdstress.
Kortom een aanrader voor mensen met PDS & stress, sporters die stress de baas willen worden en voor anderen die hun stress- willen verminderen en hun levenskwaliteit te verbeteren.

Geplaatst door Anneke Palsma op 20 oktober 2017