Buikklachten kunnen onder andere ontstaan als je eigen alvleesklier (pancreas) niet voldoende spijsverteringsenzymen kunnen maken.

Basisonderdelen

Een enzym is een stof die in het geval van de spijsvertering, helpt bij het uit elkaar 'knippen' van je voeding. Het is de bedoeling dat je voeding in zodanig kleine stukjes wordt geknipt dat de onderdelen ervan door de filters van je darmen - de slijmlaag - heen  kunnen. Bij een gezonde darm is deze slijmlaag alleen doorgankelijk voor hele kleine stukjes; de bouwstoffen van eiwitten: aminozuren en peptiden; de bouwstenen van vetten: glycerol en vrije vetzuren; en de bouwstenen van koolhydraten: glucose, fructose en galactose.

Knippen

Vergelijk een spijsverteringsenzym maar met een schaar. Als je een schaar wilt maken, heb je vijf onderdelen nodig; 1 linkermes, 1 linkerhandvat, 1 rechtermes, 1 rechterhandvat en 1 pinnetje in het midden. Zonder dit pinnetje kun je wel snijden en prikken, maar niet knippen. Stel je daarbij voor dat in je lichaam een vitamine de functie van het pinnetje heeft. Zo is het bij enzymen ook, je hebt deze onderdelen ook in deze verhouding nodig. Je lichaam kan deze spijsverteringenzymen niet in de winkel of via het internet bestellen, maar moet ze gewoon zelf bouwen. Alle onderdelen moeten daarvoor in de juiste verhouding en ook in de benodigde hoeveelheden in je lever en pancreas op voorraad zijn.

Specifiek

Spijsverteringsenzymen knippen specifieke verbindingen. Zo zijn er enzymen die specifiek eiwitten knippen: de proteïnasen; die vetten knippen; de lipasen en die koolhydraten knippen: de amylasen. Het achtervoegsel '-ase' betekent '-enzym'; met het woorddeel dat ervoor staat, geef je aan welke stof door dit enzym geknipt wordt. 'Amyl-' in amylase, verwijst naar koolhydraten in het algemeen, maar er zijn ook specifiekere enzymen. Sacharase breekt sacharide af (1 glucose gekoppeld aan 1 fructose); maltase breekt maltose af (1 glucose gekoppeld aan 1 glucose) en lactase breekt lactose af (1 glucose gekoppeld aan 1 galactose).

Opgeblazen

Vooral als je veel last hebt van een opgeblazen buik, in combinatie met buikpijn en diarree, is de kans groot dat je op dit moment (nog) niet in staat bent om voldoende spijsverteringsenzymen te bouwen die nodig zijn om het grootste deel van de koolhydraten uit jouw maaltijden af te breken. Je kunt altijd een groot deel wèl verteren. Er blijft nu echter ook een te groot deel onverteerd. Deze onverteerde koolhydraten vervolgen het traject van de darmen en komen terecht bij de bacteriën in de dikke darm. Hoe meer koolhydraten deze bacteriën te eten krijgen, hoe meer gassen zij kunnen maken. Het kan zijn dat jouw lichaam erfelijk gezien niet handig is in het bouwen van goede enzymen, maar het kan ook zijn dat je lever - het centrale magazijn van je lichaam - en je alvleesklier niet genoeg van de juiste voedingsstoffen op voorraad hebben. Het gaat daarbij om de verhouding en om de hoeveelheid.

Aanvullen

Je hebt nu verschillende mogelijkheden:
1. eet weinig koolhydraten; dat doe je bijvoorbeeld via de paleo-voeding;
2. eet FODMaP-arm; je vermijd hooguit een maand bepaalde koolhydraten en wel de koolhydraten waarvan de kans het grootst is dat je de specifieke spijsverteringsenzymen te weinig kunt bouwen en onderzoekt daarna verder (zie het boek 'FODMaP, alles over PDS en onbegrepen buikklachten');
3. vul de spijsverteringsenzymen (tijdelijk) aan via een supplement;
of een combinatie hiervan; tijdelijk of voor een langere tijd.

Suppleren

De meeste van mijn cliënten kunnen zelf genoeg spijsverteringsenzymen bouwen als zij hun darmen, lever en alvleesklier weer op volle kracht hebben gekregen via een persoonlijk dieetadvies. Er blijft echter altijd een groep die erfelijk gezien bepaalde enzymen blijvend niet (voldoende) kan maken. Zij zijn dan zeker geholpen met een spijsverteringsenzym-supplement, waardoor zij een fijn hulpmiddel hebben in vooral sociale situaties. Op die manier kunnen degenen met lactose-intolerantie ook een keer met vrienden of familie buitenshuis een cappuccino drinken of tijdens de eliminatiefase van het FODMaP-beperkte dieet op een verjaardag toch een stukje door de gastvrouw gebakken appeltaart snoepen.

Ik adviseer graag de spijsverteringsenzym-supplementen van Disolut, een Nederlands familiebedrijf met producten die zijn afgestemd op de Nederlandse voeding. Dit doe ik vooral bij cliënten die in de eliminatiefase van het FODMaP-beperkte dieet extra spijsverteringsenzymen kunnen gebruiken als zij een grote voedingsstoffen-achterstand hebben. Dit wel altijd naar aanleiding van een goede anamnese en in combinatie met een persoonlijk dieetadvies. Het heeft geen zin om deze enzymen zomaar te gebruiken als je de oorzaak van het enzymtekort niet aanpakt. Deze oorzaak ligt vaak op een ander gebied dan de cliënt denkt, anders had deze de klachten immers al opgelost. Enzymen zijn verder niet schadelijk; het zijn dezelfde stoffen die jouw lichaam zelf ook maakt, dus je kunt altijd een proefje proberen.

Wil je meer weten over hoe suppletie van spijsverteringsenzymen jou kunnen helpen om sneller op te knappen, neem dan gerust contact op voor gratis oriënterend gesprek.

Wordt je nu ook overspoeld met reclame voor allerlei soorten vitamines: vitamine C, antioxidanten, superfood smoothies en wat al niet meer? Helpt dat nu echt tegen corona-besmetting of -infectie? Ik wil je een beeld schetsen, geen wetenschappelijk document, en hoop dat het beeld je helpt om vol overtuiging letterlijk minimaal de aanbevolen 1,5 meter afstand te houden. Houd wel de informatie van het RIVM in de gaten, want adviezen kunnen aangepast worden door het voortschrijdend inzicht; zo ook die van mij.

Sproeien
Je lichaam laat niet zomaar toe dat virussen jouw cellen kraken. Een intacte huid en een goede kwaliteit slijmvliezen houdt in principe het grootste deel van ongewenste gasten buiten. Mochten deze toch op de slijmvliezen terechtkomen, start je lichaam tegenreacties. Door niezen, hoesten werkt het de virussen met fysieke kracht naar buiten. Wel lastig als de slijmdruppeltjes met daarin virussen van een ander op jouw slijmvlies terecht komen. Dan gebeurt bij jou hetzelfde. Gelukkig blijken de hoest- en niesdruppeltjes dus over het algemeen maar een beperkte afstand te kunnen overbruggen.

Pakketjes
Het is dus tijd om het koppie erbij te houden. Als je je realiseert dat je lichaam uit enorm veel verschillende soorten cellen bestaat die ieder een eigen pakket aan stofwisselingsreacties hebben, kun je je voorstellen dat die verschillende stofwisselingsreacties ook om verschillende voedingsstoffen vragen. Iedere stofwisselingsstap heeft een eigen enzym (gereedschap) en ieder enzym heeft zijn eigen co-factor; de aan-knop, een vitamine of mineraal. Dit betekent dat je dus het héle pakket aan eiwitten, vitamines en mineralen binnen moet krijgen en ook dat je er genoeg van binnen moet krijgen; je hebt immers miljoenen cellen die ieder hun eigen vitamines/mineralen moeten hebben voor hun werk. Natuurlijk recyclet je lichaam deze zo veel mogelijk, want het kan deze vitamines en mineralen niet zelf maken. Echter, je verliest altijd een deel via het afslijten van cellen. Je moet dit verlies aanvullen. Pure en zo min mogelijke voedingsmiddelen, leveren de beste voedingsstoffenpakketjes.

Te veel
Als je nu van één soort vitamines heel veel gaat nemen, bijvoorbeeld vitamine C, dan verstoor je de balans. Vergelijk dat maar met het koken van 8 aardappelen; als je daarvoor je 8 aardappelen, een laagje water, 1 schilmesje, 1 vuur+aan-knop van je fornuis en een schillenbakje hebt, kun je vooruit. Krijg je daarbij ook nog eens 58 pannetjes en 3 kg los zout, dan liggen 57 pannetjes en 2998 gram zout in de weg. Het heeft dus weinig zin om van enkele vitamines, mineralen of ‘gezonde’ ingrediënten in extreme hoeveelheden te nemen als je de rest van de voedingsstoffen niet in verhouding neemt. En, alles wat jouw lichaam op dat ogenblik niet kan verwerken, ligt in de weg. Dan moet er weer energie in gestoken worden om het op te ruimen.

Overbodig
Je lichaam heeft er meer plezier van als je het zo min mogelijk overbodig werk laat verrichten. Een van de overbodige klussen is bevechten van COVID-19 virussen als je in beginsel had kunnen voorkomen dat deze virussen op je slijmvliezen terecht komen. COVID-19 kan zich namelijk alleen vermenigvuldigen als ze cellen kunnen bereiken die zich kunnen delen; alleen deze delende cellen kunnen hun DNA vermenigvuldigen.

Als de beschikbare immuuncellen druk bezig zijn met het bevechten van virussen in het slijmvlies van je luchtwegen, kunnen ze niet ergens anders bezig zijn. Bovendien is er veel te verdedigen oppervlak in je luchtwegen en je longen.

Maag-darmkanaal
In je darmen zorgt het zure maagsap samen met het slecht doordringbare darmslijmvlies dat je immuuncellen zo min mogelijk (ziekmakende) micro-organismen te bevechten hebben. Spijsverteringsenzymen helpen om de micro-organismen te verteren en veel micro-organismen overleven ook de galstroom niet. Als je afgelopen tijd gezond hebt gegeten, heeft jouw lichaam alle materialen in huis om de slijmvliezen, maagsappen, verteringsenzymen en immuuncellen in voldoende mate te bouwen.

Handen wassen
Voor wat betreft de voeding kun je vooral de gewone hygiënemaatregelen toepassen; handen goed wassen voordat je maaltijden gaat bereiden; zo veel mogelijk verhitten (virussen en micro-organismen bevatten eiwitten en alle eiwitten vallen zeker boven 60 graden Celsius uit elkaar), handen wassen voordat je gaat eten en geen restjes open en bloot op het aanrecht laten staan, maar direct invriezen. Beter nog: gepaste hoeveelheden koken en geen restjes overlaten.

Samengevat;
1) bespaar je lichaam de energie en bouwstoffen die het moet steken in het bevechten van kwaadaardige micro-organismen en virussen door jouw lichaam er sowieso niet mee te confronteren. Houd je afstand, neem de hygiënemaatregelen in acht (handen wassen voor het bereiden van eten en voor het eten).

2) houd het koppie erbij en geloof niet iedere aankondiging van voor een megadosis dit-of-dat. Je lichaam werkt met processen die in hun geheel hun bouw- en werkmaterialen moeten krijgen.

3) bekijk je voedingspatroon van afgelopen weken. Bedenk hoeveel pure gezonde voedingsmiddelen, zoals puur vlees-vis-ei-groenten-fruit-noten dit bevatte en hoeveel industrieel bewerkte producten uit poeder-blik-karton-plastic.

Dit zijn zo van die kleine dingetjes die je zelf kunt doen; toch wel een goed gevoel dat je ook een stukje eigen regie hebt, hè.

We moeten dus voorlopig binnenblijven; een duidelijke zaak. Een jonge arts in Nijmegen riep ook al met klem op: ‘Blijf binnen en zorg ervoor dat jouw sociale behoeften niet zorgen voor de besmetting en daarmee onnodige ziekte/ overlijden van anderen!”

Best heftig, maar voor nu is het zeker goed om zo veel mogelijk thuis te blijven met af en toe alleen en snel bezoek aan de supermarkt of andere levensmiddelenwinkel. Gelukkig verzekeren de autoriteiten ons dat er voldoende (vers) voedsel is, waardoor we niet hoeven te hamsteren.

Nu de volgende uitdaging: wat ga je nu allemaal eten? Dat hoeft echt geen droge -lees alleen gekookte-  pasta te zijn.

Ook in deze periode is kun je zeker via een verstandige voeding je conditie op peil houden.

1. Ga experimenteren

Nu heb je de uitgesproken kans om allerlei recepten die je ooit nog eens wilde maken, uit te proberen. Dat is zeker leuk om samen met je gezin te doen. Op die manier kunnen de kinderen ook gelijk kookles krijgen.

2. Eet genoeg vezels

Thuis beweeg je waarschijnlijk minder dan als je naar je werk gaat. Het mooiste is als je met gepaste afstand iedere dag wel een half uur stevig kunt doorstappen in de buitenlucht. Door ervoor te zorgen dat je genoeg voedingsvezels binnenkrijgt, voorkom je dat je verstopping krijgt.

3. Drink 1,5 liter

Kies daarbij vooral water, thee en hooguit 3 koppen zwarte koffie. Je wordt zo 2-3 kilogram zwaarder, als je jezelf nu zou aanwennen om frisdrank, thee met suiker of honing, of vruchtensap te drinken en dat is toch niet te bedoeling. Je beweegt de calorieën er immers niet af. Water is net zo lekker. Bovendien heb je minder snoep’honger’ als je lichaam genoeg vocht bevat.

4. Asperges

Woon je in de buurt van de aspergevelden, haal dan asperges bij de boer. Deze kan ze nu zo goed als niet meer verkopen aan de horeca; en vers zijn ze zo lekker. Gewoon gekookt in bouillon, beetje roomboter en verkruimeld beschuit erop. En, er zijn nog meer heerlijke recepten.

5. Voorraadkast opruimen

Dit is een mooie tijd om te kijken wat je allemaal in je provisiekast, in de kelder en in de vriezer hebt liggen. Eigenlijk een beetje een principekwestie, want er zijn nog genoeg verse groenten. Kijk eens of je daar lekkere gerechten mee kunt maken. Je koopt dan vooral verse groenten.

6. 2 stuks fruit

Thuis kun je mooi iedere dag 2 stuks fruit eten, want je hebt nu ook vitamines en mineralen nodig. Kies ook eens fruit dat wat meer werk vraagt. Je hebt er nu de tijd voor. Pel weer eens een sinaasappel, lepel een kiwi uit of snijd een appel in meerdere partjes. Als je prikkelbare darmen hebt en/of het FODMaP-beperkte dieet volgt, neem je natuurlijk alleen de ‘toegestane’ fruitsoorten.

7. Gezonde hapjes tegen verveling

Pas op dat je huisgenoten en jij niet uit verveling te veel gaan eten. Dat resulteert in kilo’s die er straks weer af moeten. Tussendoortjes van groeten werken dan goed. Knabbel bijvoorbeeld blaadjes witlof en taugé. Of, dip staafjes wortel, komkommer of paprika in een yoghurt-kruiden-mosterd-dip.

8. Eiwitten

Eet genoeg eiwitten zodat je -nu minder gebruikte spieren- op sterkte blijven. Je hebt ook eiwitten nodig om nieuwe gezonde cellen, spijsverteringsenzymen en hormonen te maken. Eet dus in ieder geval 100 gram eiwitrijke voeding per dag; vlees, vis, gevogelte, eieren, zuivel, peulvruchten, sojagranulaat/tofu/tempé,  noten en zaden. Ook hier geldt: geen peulvruchten/soja en voorzichtig met noten als je prikkelbare darmen hebt en/of het FODMaP-beperkte dieet volgt.

9. Pauze

Neem ook als je thuis werkt op gezette tijden pauze. Het liefst op de tijden waarop je ook op je werk pauze zou nemen. Een rustpuntje voor jezelf en je hersenen, en gezellig om even samen een kopje koffie/thee te drinken. Kies daarbij voor of géén koekje/lekkers of voor een groentesnack. Probeer ook nu voor suikervrije snacks te kiezen.

10. Vis

Eet tweemaal per week vette vis; vooral haring, sardientje of, makreel. De specifieke omega 3-olie die in deze vis zit, helpt je om gezonde slijmvliezen te bouwen. Sterke slijmvliezen werken als een filter, waardoor de kans dat virussen van welke soort dan ook erdoorheen kunnen glippen erg klein wordt. De bouwstoffen uit groene groenten, haver, bamboescheuten en verse brandneteltoppen helpen hier ook bij.

Nu de schappen in de drogisterijen steeds vaker lege plekken laten zien waar eerst de potjes met vitamine C stonden, is het een goed zaak om gewoon weer terug te keren naar de gewone huis-tuin-en-keuken vitamine C-bronnen: groenten en fruit.

Waarom zou je eigenlijk zo veel vitamine C willen gebruiken? Omdat het in de media staat? Omdat je je wilt beschermen tegen binnenvliegende virussen? Gewoon, omdat het een onderdeel is van gezonde voeding? Allemaal legitieme redenen.

Een andere naam voor vitamine C is ascorbinezuur. A- (niet) en scorbutus (verbasterd tot scheurbuik). Ascorbinezuur, vitamine C dus, is een bouwonderdeel van onder meer collageen. Dat collageen is weer een soort eiwit dat een functie heeft bij het aan elkaar plakken van cellen. Hieronder vallen de cellen van de slijmvliezen die een belangrijke fysieke grens vormen tussen de buitenwereld en de binnenwereld van je lichaam. Ze zitten daarom in je neus, mond, keel, luchtpijn(vertakkingen), maag-darmkanaal, urinewegen en geslachtsorganen.

Als je weet dat virussen zich alleen kunnen voortplanten in een levende gastheercel, kun je je voorstellen dat sterke slijmvliezen een grote rol spelen bij het buitenhouden van micro-organismen van alle soorten. Onze levende cellen zitten daarom ónder het slijm, zodat ze beschermd zijn. Als deze slijmvliezen hun werk goed kunnend doen, produceren ze ook genoeg slijm om de binnengekomen micro-organismen aan vast te plakken en weg te spoelen. Dit kan via het maagzuur of door het weg te hoesten/niezen.

In die slijmvliezen ‘zwemmen’ ook veel immuuncellen (oa vreetcellen) die zo veel mogelijk ongewenste binnengekomen micro-organismen doden en opvreten. Als zij dit kunnen bijhouden, blijf je gezond. Voor de bouw van al deze cellen heb je ook vitamine C nodig. Je hebt dus genoeg vitamine C nodig om genoeg van deze afweer- en slijmvliescellen te bouwen. Vitamine C zit vooral in groenten en ook wel in fruit. Niet voor niets zeggen de voedseldeskundigen: eet meer groenten en fruit!

Het voordeel van het eten van groenten en fruit is dat deze uit natuurlijke cellen bestaan. In die cellen vindt ook gewoon stofwisseling plaats. De kans is dus groot dat je door die hele cellen te eten, niet alleen je vitamine C binnenkrijgt, maar ook allerlei andere voedingsstoffen die jouw lichaam nodig heeft om gezonde cellen te bouwen; het bouwpakket is veel completer dan als je een pure stof als supplement neemt. Dat wordt veelal door een machine gemaakt. Wij zijn nu eenmaal geen machines.

Goede en praktische bronnen van vitamine C als je daar dagelijks minimaal één portie van neemt:

Guave; rode paprika; broccoli, spruitjes, kiwi, koolraap, rode kool, aardbeien, sinaasappel en  bloemkool.

Kijk ook zelf in de voedingswaardetabel.nl, maar houd wel rekening met je gebruikshoeveelheden. Peterselie bevat bijvoorbeeld best een leuke hoeveelheid vitamine C per 100 gram, maar wie eet er nu 100 gram peterselie per maaltijd …. Hetzelfde geldt voor citroen.

Wil je hierover graag een meer specifiek advies om te weten of jouw slijmvliezen sterk genoeg zijn, vul dan het darmscreeningsformulier in of vraag een metabole screening aan.

Als behalve in de dikke darm ook in de dunne darm te veel bacteriën groeien, spreek je van SIBO: small intestinal bacterial overgrowth. De meest typische kenmerken zijn een enorm opgeblazen buik, buikpijn en constipatie.
Het is zeker de moeite waard om -als het FODMaP-beperkt dieet geen uitsluitsel geeft- te onderzoeken of je SIBO hebt. Die kans is vrij groot, omdat zowel de overgroei in de dikke als in de dunne darm het gevolg zijn van een zwakke darmwerking. Dat geldt over het algemeen dan voor de hele darm en ligt bij de meeste gevallen aan meerdere oorzaken; een te doorgankelijk slijmvlies, verminderde immuniteit, verwijde tight junctions (lekkende darm), overgevoelige darmzenuwen, disbalans in diverse groepen van hormonen en nog veel meer.

De behandeling van SIBO is dan ook niet eenvoudig. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je er niets aan kunt doen. Via een persoonlijk dieet en suppletie kun je altijd je basisconditie verbeteren, zodat je lichaam kan aangeven in hoeverre en welke weefsels het zet zelf kan corrigeren. Daarnaast kun je via fytotherapie en antibiotica de hoeveelheid bacteriën behoorlijk reduceren. 

In het voorjaar verschijnt het boek 'SIBO, Systematisch Ingrijpen om Buikklachten te Overwinnen'. Hierin beschrijven Joyce en Ik welke aspecten een rol spelen bij het ontstaan van SIBO en welke opties er zijn om een en ander aan te pakken. Ook geven we weer veel voorbeelden. Je kunt het boek zelf lezen en experimenteren of je kunt het traject samen met een gespecialiseerde diëtiste/ behandelaar doen. Wij adviseren sowieso om het niet alleen te doen, omdat er veel bij komt kijken..

Herken je SIBO bij jezelf en wil je graag begeleiding, neem dan contact op voor een oriënterend gesprek: 024-3584177 of via het contactformulier.